Chi tiết

Khi bạn sử dụng mạng Ethereum vào những lúc cao điểm, bạn có thể nhận thấy hai vấn đề: tốc độ giao dịch chậm và phí gas (phí giao dịch) cực kỳ đắt đỏ. Đây là một vấn đề cố hữu của nhiều blockchain, được gọi là “bộ ba bất khả thi” (Blockchain Trilemma) – rất khó để đạt được cả ba yếu tố: Bảo mật, Phi tập trung và Khả năng mở rộng cùng một lúc.

Để giải quyết vấn đề này, cộng đồng phát triển đã đưa ra các giải pháp được phân loại thành Layer 1 và Layer 2. Vậy, Layer 1 và Layer 2 là gì và chúng khác nhau như thế nào?

Layer 1 (Lớp 1): Lớp Nền Tảng

Layer 1 là thuật ngữ dùng để chỉ một blockchain nền tảng, gốc rễ. Nó là lớp cơ sở chịu trách nhiệm xử lý và hoàn tất các giao dịch trên chính mạng lưới của nó.

• Đặc điểm: Layer 1 là “sổ cái” chính, nơi lưu trữ dữ liệu một cách an toàn và phi tập trung.
• Ví dụ: Bitcoin, Ethereum, BNB Chain, Solana, Cardano. Đây đều là các blockchain Layer 1.

Vấn đề của Layer 1: Nhiều Layer 1 (đặc biệt là Ethereum) ưu tiên tính bảo mật và phi tập trung, do đó phải hy sinh khả năng mở rộng. Khi có quá nhiều người cùng lúc gửi giao dịch, mạng lưới sẽ bị tắc nghẽn, dẫn đến thời gian chờ đợi lâu và phí giao dịch (phí gas) bị đẩy lên cao.

Có hai cách để cải thiện khả năng mở rộng của một blockchain:

1. Cải thiện chính Layer 1: Đây là một quá trình phức tạp và lâu dài, ví dụ như việc nâng cấp Ethereum lên Proof of Stake (The Merge) và sắp tới là Sharding.
2. Xây dựng một lớp thứ hai bên trên nó: Đây chính là ý tưởng của Layer 2.

Layer 2 (Lớp 2): Lớp Mở Rộng

Layer 2 là một giao thức hoặc một mạng lưới được xây dựng “bên trên” một blockchain Layer 1. Mục tiêu của Layer 2 là xử lý các giao dịch ở bên ngoài chuỗi chính (off-chain) để giảm tải cho Layer 1, giúp tăng tốc độ và giảm chi phí.

Hãy tưởng tượng Layer 1 (Ethereum) là một con đường cao tốc chính, rất an toàn nhưng thường xuyên bị kẹt xe. Layer 2 giống như những con đường phụ, đường cao tốc trên cao được xây dựng song song.

• Bạn có thể thực hiện hàng trăm giao dịch một cách nhanh chóng và rẻ tiền trên các con đường phụ (Layer 2).
• Sau đó, Layer 2 sẽ “gộp” tất cả các giao dịch này lại thành một giao dịch duy nhất và gửi nó xuống con đường cao tốc chính (Layer 1) để xác nhận cuối cùng.

Bằng cách này, Layer 2 vẫn thừa hưởng được tính bảo mật của Layer 1, trong khi cung cấp cho người dùng trải nghiệm nhanh và rẻ hơn rất nhiều.

Các Loại Giải Pháp Layer 2 Phổ Biến trên Ethereum

• Optimistic Rollups: Các giải pháp này “lạc quan” giả định rằng tất cả các giao dịch được gộp lại là hợp lệ. Chúng chỉ gửi bằng chứng nếu có ai đó phát hiện ra gian lận.

• Ví dụ: Arbitrum (ARB), Optimism (OP).

• ZK-Rollups (Zero-Knowledge Rollups): Các giải pháp này sử dụng các bằng chứng mật mã phức tạp để chứng minh rằng tất cả các giao dịch được gộp lại đều hợp lệ mà không cần tiết lộ chi tiết của từng giao dịch.

• Ví dụ: Polygon zkEVM, zkSync.

Kết Luận: Tương Lai Đa Chuỗi

Layer 1 và Layer 2 là gì? Chúng không phải là đối thủ cạnh tranh, mà là hai mảnh ghép bổ sung cho nhau để xây dựng một tương lai blockchain hiệu quả hơn.

• Layer 1 đóng vai trò là lớp bảo mật và thanh toán cuối cùng, giống như hệ thống tòa án tối cao.
• Layer 2 là nơi diễn ra hầu hết các hoạt động hàng ngày, giống như các tòa án địa phương, giúp hệ thống hoạt động trơn tru và hiệu quả.

Sự phát triển mạnh mẽ của các giải pháp Layer 2 đang giúp hệ sinh thái Ethereum và các blockchain khác trở nên dễ tiếp cận hơn bao giờ hết, mở đường cho việc áp dụng hàng loạt trong tương lai.

Chúng ta đã đi một chặng đường dài. Trong bài viết cuối cùng, hãy cùng tổng kết lại hành trình và vạch ra lộ trình tiếp theo cho bạn. Tổng kết hành trình Crypto từ A-Z: Bạn đã sẵn sàng cho bước tiếp theo?